PEYZAJ TASARIMININ PRENSİPLERİ
Herhangi bir ortamda tasarım birçok önemli prensipler tarafından şekillendirilmektedir. Peyzajların tasarlanmasının tüm sürecinde bu prensipler sürekli rol alır. Bu prensipler özellikle tasarım gelişim evresinde de önemli bir yere sahiptir. Bu prensiplerin uygulanması için tasarımın temel ögelerini anlamak lazımdır. Tasarımın temel ögeleri hakkında yapacağımız bu analizde, on farklı birim tanımlanmıştır. Bunlardan ilk yedisi görsel özelliktedir. (nokta, çizgi, yüzey, form, hareket, renk ve dokudur) Son üçü ise görsel olmayan duyularla ilgilidir. (ses, koku, dokunma) Kısaca bu ögeler hakkında bir şeyler söylemek gerekirse:
Nokta: Mekan içerisindeki basit, boyutsuz bir ögedir.
Çizgi: Noktaların hareket edip yer değiştirmesiyle oluşur.
Yüzey: Çizgilerin hareket edip yer değiştirmesiyle oluşur. Yüzeyin halihazırda bir kalınlığı yoktur.
Form: Eğer bir yüzey yer değiştirirse sonuç üç boyutlu bir form olur. Form katı bir obje ya da yüzeyler tarafından çevrelenmiş bir boşluk olarak gözükebilir. Dış mekanlar formunu yatay, dikey ve üstten saran yüzeylerin tanımlamasıyla çevrelerindeki objelerin yüzeyleriyle almaktadır, tıpkı bir odanın formunu duvarlar, yer ve tavanla alması gibi.
Hareket: Üç boyutlu formun hareket etmesiyle birlikte dördüncü boyut olan zaman tasarım elementi hareketi oluşturur.
Renk: Her yüzey farklı ışık dalga boylarının algısında oluşan kendi yapısında var olan bir renge sahiptir.
Doku: Doku yüzeyin karakteristiğidir. Örneğin görsel olarak kaba, ince, yumuşak, sert deseni oluşturur.
Ses- İşitsel Algı: Mekanı deneyimlemede çok büyük etkisi olan sesler, yüksek ya da alçak, doğal ya da yapay, çekici veya gürültülü olabilir.
Koku- Koklama Algısı: Peyzaj tasarımında çiçeklerin, yaprakların, ibrelilerin kokusu çok sıklıkla koku duyusunu harekete geçirir.
Dokunma: Tenin değmesi boyunca birçok his algılanır. Sıcak ve soğuk, düz ve kaba, keskin ve küt, ıslak ve kuru
PEYZAJ ORGANİZASYON PRENSİPLERİ
Kaos: Yandaki şekilde bulunan örneğinde olduğu gibi kompozisyonda birlik, harmoni ya da ilgi yoktur. Ögeler arasında ya hiç ilişki yoktur ya da zayıf ilişkiler vardır.
Birlik: Kompozisyon bir organizasyonla birleştirilmiştir ancak harmoni aranmaz.
Harmoni: Şekilde örneğinde görüldüğü gibi bütünsel olarak bakıldığında elemanlar arasında harmonik ilişki vardır ancak bunun bütünü güçlü bir birlikten ya da birimler arası uyumluluktan yoksundur.
Birlik ve Harmoni: Kompozisyonda uyum vardır ancak ilgi ve sürpriz yoktur. Monotonluk hakimdir.
İlgi ile birlikte Birlik ve Harmoni: Şekildeki örnekte görüldüğü gibi bütün sınırlar harmonik paralel bir ilişkiyle hizalanmıştır. Ölçekte, renkte, dokuda vb. farklılıklarla birliği bozmayacak şekilde ilgi oluşturulur.
Diğer prensiplere de değinirsek:
Basitlik: Gerekli olmayanların elenmesinin ya da azaltılmasının sonucudur. Bu çizginin, formun, dokunun veya rengin ekonomisidir. Aşırıya kaçınıldığında basitlik monotonlukla sonuçlanabilir.
Çeşitlilik: Basitliğin tersidir. Aşırıya kaçınıldığında kaosla sonuçlanabilir.
Vurgu: (Hakimiyet) Peyzajdaki bir elemente önemlilik ya da anlamlılık katılmasıdır. Bu, etrafında ne varsa onun üzerinde bir elemente ya da bölgeye çekicilik, etki ya da güçle odaklanan bir organizasyonu gerektirir. Vurgu prensibi çizgisel bir peyzaj elemanına ya da desenli bir yüzeye uygulandığında, sonuç ritim olur. Ritim düzenli tekrar eden vurgudur.
Denge: Algılanan eşitlik durumudur. Bu kararlılığı işaret etmektedir. Huzur, güvenlik duygusunu harekete geçirmek için kullanılır.
Ölçek ve Proporsiyon: Uzunlukların, genişliklerin ve alanların, kütlelerin ve hacimlerin göreceli karşılaştırılmasına işaret eder. Karşılaştırma bir elementle diğeri arasında ya da bir elementle içinde bulunduğu mekan arasında olabilir.
Bahçe tasarımı / peyzaj projesi konusu üzerinde durmaya devam edeceğiz.Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere esen kalın.